Każdy się zgodzi ze stwierdzeniem, że sztuka spełnia nie tylko cele rozrywkowe, ale również edukacyjne. Sztuka ma pokazywać piękno, uczyć, inspirować, uwieczniać momenty, a także wzbudzać emocje. Jednak oprócz tego, zadaniem sztuki i samego artysty jest piętnowanie przywar i ukazywanie złych ludzkich występków. Niekiedy sztuka staje się krzywym zwierciadłem, w którym człowiek zauważa coś, czego nie widział gołym okiem. Wielu znanych malarzy na swoich płótnach dokumentowało złe ludzkie występki. Do dziś wiele motywów nie straciło na swojej aktualności. Przyjrzyjmy się kilku obrazom, które ukazują ludzkie wady.

Od strony teologicznej

W kulturze teologicznej kilka istotnych ludzkich wad określanych jest mianem grzechu.

Obraz grzechu w sztuce europejskiej jest tematem niezwykle popularny szczególnie w okresie średniowiecza, ale i po nim. Często ujmowany był w opozycji do cnót i dobrych uczynków. Istnieje wiele obrazów, ukazujących siedem grzechów głównych. Warto wspomnieć tu o obrazie dokładnie pod takim właśnie tytułem: “Siedem grzechów głównych”, autorstwa Hieronima Boscha. Dzieło to zostało namalowane przez artystę na początku XVI wieku. Jest to seria niewielkich obrazków z postacią Jezusa w centrum. Wokół niego w formie scenek rodzajowych ukazano kolejno wszystkie grzechy główne: gniew, zazdrość, chciwość, obżarstwo, lenistwo, nieczystość i pychę.

Grzechy często ujmowane były także pojedynczo – na przykład Pieter Van der Heydel stworzył całą serię (pod mało zresztą oryginalnym tytułem “Siedem grzechów głównych”) obrazów, ukazujących wszystkie grzechy po kolei.

Bardzo dużą część obrazów znany malarz niderlandzki Pieter Bruegel (starszy) poświęcił z kolei tematowi jedzenia – głodu, ale i nieumiarkowania w jedzeniu i piciu, znowu wskazując na ludzkie wady. Na innym swoim obrazie – “Walka karnawału z postem”, Bruegel zobrazował wiele innych wad. Dzieło jest pełne symboli – na przykład mężczyzna, który właśnie wygrał w kości, ma przy pasie durszlak, co sugeruje, że zaraz wyda wygraną. W innym miejscu widać kalekę, któremu pomóc próbuje pobliska kobieta. Ma ona jednak na plecach małpkę – i znowu: jest to symbol oszustwa. Prawdopodobnie kobieta wcale nie chce kalece pomóc. Obraz podzielony jest na część zwolenników karnawału i zwolenników postu. Po tej drugiej widać m.in. kościół, z którego tłumnie wychodzą dopiero co wyspowiadani wierni. Ale drugimi drzwiami już wali tłum nie mniejszy, co pokazuje zakłamanie i obłudę spowiadających się, którzy wcale nie zamierzają poprawiać swojego życia.

Duża część obrazów – będąc nadal w tematyce okołosakralnej – skupia się na samym duchowieństwie. Tu, podobnie jak w literaturze i poezji, piętnowane są przywary ludzi kościoła. Na przykład na obrazie Heinricha Lossowa, zatytułowanym po prostu “Grzech”, widzimy scenę erotyczną z udziałem mnicha i zakonnicy. Jest to oczywiste naświetlenie obłudy osób duchownych, nawołujących do wstrzemięźliwości seksualnej, ale jednocześnie samych nie przestrzegających nakazów cielesnej czystości.

“Ogród rozkoszy ziemskich”

Wspomniany już wyżej Hieronim Bosch bardzo dużo miejsca w swojej sztuce poświęcał grzechowi. Namalował także “Ogród rozkoszy ziemskich”, na którym to już bardzo wprost ukazuje ludzkie wady i przywary, z powodu których ludzie skazywani są na piekielne męki. Obraz, który złożony jest z trzech części, w samym centrum ukazuje upadek ludzkości i zwycięstwo grzechu. Widać tam ludzi wszystkich ras, którzy spędzają czas na zabawie, jedzeniu, piciu i seksie.

Jest wiele dzieł, które ukazują ludzkie słabości i wady w sposób inny, niż ten religijny. Przykładem jest tu obraz holenderskiego artysty Pietera Bruegla, wspomnianego powyżej, zatytułowany “Pejzaż z upadkiem Ikara”. Ikar w znanym micie występuje jako uosobienie nadmiernych ambicji, nieposłuszeństwa i dążenia do realizacji własnych celów wbrew porządkowi świata.

Są to tylko wybrane dzieła, ukazujące ludzkie wady i niegodziwe czyny. Jak widać, jest to temat na tyle istotny, że można ich szukać w różnych epokach i u malarzy różnych stylów.

You may also like